Πολλοι ανθρωποι αναμεσα μας που θελουν να βελτιώσουν τα του εαυτου τους ωθούνται στο να κανουν πραγματα για τον εαυτό τους και να συμβάλουν στην καλυτερευση της αυτογνωσίας τους,επιχειρωντας να συμμετασχουν σε καποια ψυχοθεραπευτικη διαδικασια. Δεν αναφέρομαι αποκλειστικα και μόνο σε εκείνους που εχουν ή υποβόσκει κάποια παθολογία ή δυσχέρεια αλλά και σε περιπτώσεις και σε ανθρώπους που απλά επιθυμούν να σκάψουν το μέσα τους ,να ανακαλύψουν τα βαθύτερα τους εγώ και να ψηλαφίσουν κομματι κομμάτι καποια μέρη του εαυτού τους.
Συνηθως εκεινα που θελουν να εξελίξουν ή να αναδιαμορφώσουν σε ποιο λειτουργικά και χρησιμα για τους στοχους και τους σκοπους τους αλλα και αυτα που στην διαρκεια παρουσιάζονται σαν αδιορατα και μεχρι τοτε υπηρχαν αλλά εν αγνοια τους.
Φυσικα θα εχετε ακούσει για τις διαφορες σχολες και τα θεωρητικα τους σχηματα,για την ψυχαναλυση και το ντιβάνι του ψυχοθεραπευτη και για μεθοδους που εχουν πλεονεκτηματα και μειονεκτηματα που κρινονται ως τετοια, οχι μοναχα απο την αποτελεσματικοτητα τους αλλα και απο το αν μας ταιριαζουν ιδιοσυγκρασιακά η και αισθητικά.
Ετσι καθενας που θελει να συμμετεχει σε μια τετοια διαδικασια και αναλογα με την προσωπικοτητα του αλλα και την μεθοδο στην οποια θητευσε ή του προσφερε διεξοδους,πραγματα και λυσεις στην ζωη του εχει την δική του άποψη και τον αναλογο τροπο με τον οποιο αντιλαμβάνεται την ψυχοθεραπευτική διαδικασία.
Σε τουτο το αρθρο θελω να δωσω εμφαση και να αναδειξω την έννοια του ”προσώπου” που την ορίζω ως όχι απλά σημαντική αλλα κυρίαρχη για τον ελεύθερο,δημοκρατικό και εξατομικευμένα δημιουργικό τρόπο με τον οποιο αντιμετωπίζω τον θεραπευόμενο και τον κάθε συμμετέχοντα στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία.
Ετσι σε αντιθεση με την ψυχαναλυτική θεώρηση και τον ρόλο της αυθεντίας που εχει ο θεραπευτής αλλα και στη μονομερη έκφραση μιας ερμηνευτικης των πραγματων,που ομως δεν μπορει να ονομαστει σχέση,προκρίνουμε την ομαδικη θεραπεία και το ενεργό και θεραπευτικό σχετίζεσθαι στην οποια υπαρχει μια συνύπαρξη,με κεντρικη έννοια την έννοια του προσώπου!
Στην ψυχανάλυση εχουμε να κανουμε με δυο καθαρα δυο διακριτούς ρόλους,δυο“προσωπεια” τα οποια υπαρχουν παντα σε αντιδιαστολη, εκ των οποιων το ενα ειναι του θεραπευτη,του ειδημονα,του ειδικου και που ειναι εξουσιαστικο και το αλλο του θεραπευομενου ,του “αδαη”,του ”νευρωτικου” που δεχεται την ερμηνευτικη προσεγγιση ενος συγκεκριμενου θεωρητικου συστηματος,άκριτα και θα έλεγα και μοιρολατρικά!
Οι διατυπωσεις του ψυχοθεραπευτη γινονται δεκτές χωρις αντίρρηση απο τον θεραπευόμενο,ο οποιος δεν εχει περιθωρια αντιλογου και σχεδον άκριτα δέχεται τις ερμηνευτικές του θεραπευτη ,ο οποιος κατα το δοκουν ερμηνεύει,χωρις ομως να υπαρχει υποψία σχεσης αφου εχουμε να κανουμε με δυο διαφορετικες οντοτητες ,με ξεχωριστους και συχνα αντιθετικούς ρόλους κι οχι και σε καμια περιπτωση με δύο πρόσωπα.
Η διαφοροποιηση στην ομαδικη ψυχοθεραπεια που εχει ως κεντρικη εννοια αυτην του “προσωπου”, η οποια ενδυναμωνει την αμοιβαιοτητα ,ενθαρρύνει τις διαφορετικες οπτικες της καθε στιγμης και του καθε γεγονοτος και που σε αντιθεση με την δογματικη και μονομερη και κατα βαση ερμηνευτικη δραστηριοτητα του ενος,του θεραπευτη, εμπεριεχει την παρουσια πολλαπλων ρολων μεταξυ των μελών αλλα κυριως προωθει την αναδειξη του εαυτου του καθενος και τη δημιουργια αληθινων σχεσεων στο “εδω και τωρα”,το πολυτιμο,θεραπευτικο και ευεργετικο “σχετιζεσθαι”!
Ετσι το καθε εγω οχι μονο υπαρχει στην ομαδικη διαδικασια αλλα ειναι δρών και σχετίζεται με τα υπόλοιπα εγώ που συμμετέχουν στην ψυχοθεραπευτικη διαδικασια καταγράφοντας
αλληλοπροσεγγισεις, κατακτωντας αλληλοβοηθειες ,δημιουργωντας αλληλοκατανοησεις αλλα και μεσα απο τις πολυποικιλες εναλλαγες των καταστασεων και τις διαφορετικες θεσεις που λαμβανουν χώρα δημιουργουν θετικά και θεραπευτικά αποτελέσματα και ενισχύουν την θέση του θεραπευόμενου.
Τον διευκολύνουν να κοιταξει τον εαυτο του απο διαφορες οπτικες γωνιες και θεασεις που πλουτιζουν την σκεψη του και του προσφερουν εναλλακτικές.
Στην πιο προσεκτικη εξεταση της εννοιας του προσωπου, εστιάζουμε στην ετυμολογια και ερμηνεια του ρηματος ορω απο τον Αριστοτελη που μας παραπεμπει στην ολοπλευρη θεαση και την εμπροσωπη επικοινωνια που ειναι μια επικοινωνια πολυπλευρη και ολοκληρωμενη. Το προσωπο ειναι φορεας ιδεων και θεσεων και τιμαται αναλογως η κατα προσωπο επικοινωνια !
Με την ομαδικη θεραπεια και την εμπροσωπη λοιπον επικοινωνια που οφειλεται σαφως και στην διαταξη την κυκλικη των μελων της ομαδας ,ολοι οι συμμετεχοντες ειναι αμοιβαια ορατοί ο ενας απο και προς τον αλλον και μαλιστα απο διαφορετικες οπτικες γωνιες καθε φορα αλλα και σε καθε ξεχωριστη στιγμη του “εδω και τωρα” .
Γιαυτο και υπαρχει και ευδοκιμει η δυνατοτητα για την δημιουργια συνεχων εναλλαγων και διαφορετικων θεσεων και θεασεων πραγμα που ενθαρρύνει τον θεραπευόμενο να δοκιμασει τον εαυτο του σε διαφορους ρολους,να διερευνα τον εαυτο του απο τις διαφορες θεσεις και εν τελει του κανει πιο ευκολη και πολυ πιο πιθανη την δημιουργια και την αναδειξη του πραγματικου του εαυτου.
Οταν εισαι ορατος απο πολλες διαφορετικες γωνιες και εκτιθεσαι στις γνωμες και στα βλεμματα των υπολοιπων συμμετεχοντων το Εγώ σου βρισκεται σε μια συνεχη δραση,σε μια συνεχη προσπαθεια,που μεσα απο τις εναλλαγες και τους διαφορετικους ρολους,θα ερχεται ολο και πιο κοντα στη δικη του αναδειξη και εδραιωση του πραγματικου του εαυτου και μαλιστα με ιδιαιτερη σαφηνεια.
Αλλα και η συνεχης αλληλεπίδραση και η ταυτοχρονη καλλιεργεια πραγματικων σχεσεων στο “εδω και τωρα” στο συνεχες και διαφοροποιημενο αλλα παρον καθε φορα “σχετιζεσθαι”,μας οδηγει στο να αποκομιζουμε μια πληρεστερη και διεξοδικοτερη αποψη για τον εαυτο μας μας βοηθα να μπαινουμε και να εργαζομαστε πανω σε πολλες αυτοαναρωτήσεις, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που μας δίνονται μέσα από την ομαδική και σχεσιακή διαδικασία της ψυχοθεραπείας.
Ο θεραπευτης παρεμβαινει οσο το δυνατον λιγοτερο και μονο οταν πρεπει η νομιζει οτι πρεπει εξασθενοντας τον αντι θεραπευτικο ρολο της αυθεντίας αφου δινει την ευκαιρια στην ομαδα να παιξει αυτον τον ρολο και να αναλαβει την πολυμορφη,πολυχρωμη και πολυπλευρη θεαση που μονο η ομαδα μπορει να του χαρισει.
Διανθίζει την θεαση του θεραπευομενου για τον εαυτο του, γεγονος που θα προωθησει την εξελιξη του και την αναζητηση του σε νεα δεδομενα που μεχρι τοτε δεν του ηταν ορατα.
Ο ιδιος ο θεραπευόμενος νιώθοντας κι αυτος ανετα μεσα σε αυτο ξετυλιγει νεες και κρυφες πλευρες του εαυτου του ανεξερευνητα εγω του και μεσα απο την υποδειγματικη λειτουργια μιας ομαδας εχει την δυνατοτητα να βγει απο τον εαυτο του και να τον εκθέσει,να τον δει απο εξω και σαν ενας αλλος,ενας ξενος, να τον δει πιο αντικειμενικα και πιο ολόπλευρα,εξερευνώντας τον και παρατηρώντας τον στο “εδώ και τώρα”!
Αυτό δίνει πραγματικά εξαιρετικά αποτελέσματα και όσο κυριαρχεί πάνω στον εαυτό του τοσο κανει ολο και πιο αυθεντική την υπαρξη του και το σχετιζεσθαι του παραγωντας θεραπευτικα αποτελεσματα!
Οσο πιο πολυ αναρωτιεται για τον εαυτο του τοσο λιγοτερο του ταιριαζουν και τον διευκολύνουν οι αυθεντιες και οι απο μηχανης θεοι που ταχα θα δωσουν λυση στο προβλημα του!
Εχει την ευκαιρια να ριξει φως στην πολυπλευρη και απο διαφορετικες θεάσεις σύνθεση των ιδιαιτεροτητων του εαυτου του μεσα απο την ομαδικη διαδικασία και εκει μεσα του θα βρει τις λυσεις του και θα ανακαλυψει τις απαντησεις που ζητα!
Κι οχι να αποφασιζει αλλος για τον ιδιο εστω μεσα απο μια θεωρητικη αλλα όντως στειρα διαδικασια που δεν τον εμπεριέχει σαν κομματι της λυσης κι ούτε εχει την δυνατοτητα να τον συνδιαμορφώσει.
Μονο στην ομαδικη διαδικασια και μεσα απο εναν αληθινο και αυθεντικό διάλογο δομεί τις αρχες,τις αξιες και τις πραξεις που τον αφορουν και τον εκπροσωπούν!
Με την αυθαιρετη ερμηνειολογια χανουμε την ευκαιρια ασκησης της ψυχοθεραπειας με πιο ελευθερα ,πιο ανθρωπινα και πιο αντιεξουσιαστικα χαρακτηριστικα αλλα αυτην μεσω των πολλων και διαφορετικων θεασεων (που εχει ο θεραπευόμενος για τον εαυτο του και για τους αλλους,την υπολοιπη ομαδα για τον εναν αποκομιζει μια πληρεστερη και διεξοδικοτερη αποψη για τον εαυτο του ,την οποια και μονος του αλλα και με την συνδρομή της ομάδας μπορει να αξιοποιήσει)!
Οπως πολυ ορθα μας επισημαινει ο Ι Τσεγκος: “Η μεν ψυχαναλυση ειναι μια ψυχολογια της νοησεως,ενω οι αλλες ομαδικες προσεγγισεις προσπαθουν για μια ψυχολογια ̈της καρδιας και των συναισθηματων”.
Φυσικα και χρειαζεται και ο νους σε μια θεραπευτικη διαδικασια,οπως και τα συναισθηματα! Με αλλα λογια μια ψυχοθεραπεια που λαμβανει υποψη ολες τις θεασεις ,τις πλευρες και τα μερη του “προσώπου”.
Μια ψυχοθεραπεια του προσώπου!
*Μια καλη ομαδα γεννα και αναπτυσει ,πλαθει και ανατρεφει το πιο πολυτιμο προιον:τον ανθρωπο!
S.H.Foulkes 1948
