Αποτελει κοινο τοπο
για την ανθρωπινη υπαρξη η παρουσια μιας σειρας αμφισβητησεων,πολυπλοκων δυσχεριων,αναριθμητων ματαιωσεων,ανεκλπηρωτων σχεδιων και ενα πεδιο πολυπλοκων δυσχερειων που ζητουν απαντησεις και εγειρουν αξιωσεις καταπιεστικες πολλες φορες για την ψυχη του καθενος μας,σε σημειο που να θετουν σε κινδυνο την ακεραιοτητα και την ζωντανια της ψυχικης μας υγειας!
Οι καθημερινές απαιτησεις της συγχρονης ζωης συμπιεζουν αφανταστα την ψυχικη μας ανεμελια και δεν ειναι λιγες,ουτε σπανιες οι φορες που γεγονοτα και ζητουμενα της εποχης μας την θετουν στα ορια της εξουθενωσης της,στριμωχνοντας την και πιεζουν ολο τον δυναμικο εαυτο μας σε σημειο που ειναι παντελως ανυποφορο και γινονται μια τεραστια τροχοπεδη σε σχεδιασμους,επιδιωξεις και ονειρα που εχουμε επιλεξει να υπηρετησουμε,και που σηματοδοτουν τις ανθρωπινες επιλογες μας.
Στην αναζητηση πιθανων συμμαχων,οταν πλεον μας εχει γινει κατανοητη και καταφανεστατη η καθηλωση των υγειων και καθοδηγητικων μας δυναμικων,οταν αυτη η παθολογια καταλαβει ικανο κομματι της δραστηριοποιησης μας και εχουν αναπτυχθει ανασταλτικοι για εμας και την προοδο μας μηχανισμοι,οι λειτουργοι της ψυχικης υγειας μπορουν να μας βοηθησουν να διακρινουμε τις φωτεινες διεξοδους σε μια ομολογουμενως θολη εποχη,να ξεχωρισουμε τα ποιοτικα πραγματα μεσα απο ητον τεραστιο ογκο σκουπιδιων-πνευματικων και αλλων- που μας πλασαρουν ως αναγκαια.Να μας σπρωξουν ετσι ωστε να παρουμε την αποφαση για αλλαγη,να μπορεσουμε να ξεβολευτουμε ,να αποχωριστουμε το παλιο,το άχρηστο,το δυσλειτουργικο που μας φαινεται πια βολικο και ευκαιρο αλλα μας βαλτωνει σε μια σκεψη και κινηση που συνεχως υποχωρει και παραδιδει κομματια του εαυτου μας, τα οποια καποτε θεωρουσαμε αδιαταρακτα και αδιαπραγμάτευτα!!!
Με την ψυχοθεραπεια εχουμε την ευκαιρια να ανακαλυψουμε και να ανασκαλεψουμε κομματια και πτυχες απο τα πλεον αδυτα της ψυχης μας,μιας και η διαδικασια της αλλαγης που επιχειρουμε δεν ειναι ποτε γραμμικής μορφης αλλα εχει πολλα πισωγυρίσματα ,αμφιταλαντευσεις,σκαμπανευασματα,αναμεικτα συναισθηματα,ανακολουθειες,αντιρροπιες και αντιστασεις απο το περιβαλλον
μας αλλα και εμας τους ιδιους.Η επιτακτικοτητα για αλλαγη ειτε εχει εγγενη και εσωτερικα χαρακτηριστικα ,ειτε παρουσιαζεται σαν εξωτερικη αναγκαιοτητα , μοιαζει να ειναι αναποφευκτη οσο και το ταρακουνημα που θα επιφερει ,οταν ερθουμε αντιμετωποι με αυτη και διαμορφωθουν καινουργια δεδομενα,διαφορετικα και πιο ελπιδοφορα που θα ισχυροποιουν και θα ενδυναμωνουν το Εγω μας και τις παραμετρικες του δυνατοτητες και ικανοτητες!
Με ολα αυτα η ψυχοθεραπεια δεν ειναι απλα μια διαδικασια ανακουφισης,αλλα μια εμπειρια ζωης που πηγαίνει πολυ βαθια στις αιτιες των ζητουμενων μας και ανάλογα με την δικη μας διαθεση και ετοιμοτητα αλλα και με την ποιοτητα του ψυχοθεραπευτη θα εχουμε την ευκαιρια και να ανακουφιστουμε προφανως απο τον ψυχικο πονο που τωρα μας απασχολει,αλλα και να κανουμε ενα αλησμόνητο και μοναδικο ταξιδι στις ενδοτερες και ανεξερευνητες πλευρες του εαυτου μας ,που μεχρι τωρα μπορει και να μην γνωρίζαμε την υπαρξη τους. Τωρα ομως
μας δινεται η ευκαιρια να ξανασυστηθουμε με τον εαυτο μας,
να επανιδρυσουμε,να εξορθολογισουμε,να ενδυναμωσουμε και να θεσουμε πιο υγιείς και πιο λειτουργικές διαδικασιες και δομες στην υπηρεσια των στοχων και των προοπτικων μας.
...ειναι μια διαδικασια απελευθερωτικη,μια ωθηση προς τα εμπρος και μια γενικότερη δυναμικη προς μια πολυπλευρη ευμαρεια και μια ομαλη ψυχοσυπαρξη με τον ιδιο μας τον εαυτο,με στοχο παντα τις πιο σφοδρα επιθυμητεςδιεκδικησειςκαιστοχευσειςπουεχουμεθεσει μετο εξειδανυκευμενο Εγω μας!
Κι επειδη ο καθε ανθρωπος που λαμβανει μερος σε μια ψυχοθεραπευτικη διαδικασια δεν μπορει να γνωρίζει ουτε το ακριβες ζητουμενο ,ουτε την πλεον καταλληλη διαδρομη που μπορει να ακολουθησει ,ετσι ωστε να εχει τα επιθυμητα αποτελεσματα,σε αυτο το πολυ σημαντικο και σοβαρο για την ολη εξελικτικη πορεια μας ζητημα , η επαρκεια και η αξια και η προσωπικη καταλληλοτητα του ψυχοθεραπευτη διαδραματιζουν καιριο,σημαινοντα και καταλυτικο ρολο!
Ενα συνολο χαρακτηριστικων ,ταλεντων και δεξιοτητων πρεπει να συγκεντρωνει σαν προσωπικοτητα ο θεραπευτης ,ετσι ωστε να φανει ανταξιος των προσδοκιων του θεραπευομενου αλλα και ενεργητικά ταυτοσημος με τις αυξημενες επιδιωξεις και τα ιδιαιτερης σημασιας προσδωκομενα, που αναμενονται απο το ψυχοθεραπευτικο ταξιδι στα βαθη της ψυχης.
Αυτο που ο Yalom ονομασε ΔΩΡΟ και που η επιτυχημενη διαδρομη και εκβαση
του δυναται να αποτελεσει σφραγιδα με ανεξιτιλο χρωμα για την παραιτερω ζωη του θεραπευομενου και ενα τροχειοδεικτικου τυπου δεδομενο για την υπολοιπη ζωη του!
Στην δικη μου επιστημονικη ματια ο ωριμος ψυχοθεραπευτης ειναι αυτος που εχει υπαρξει
κοινωνος πολλων και διαφορετικων εμπειριων.Που εχει εντρυφησει σε καταστασεις και σαν πρωταγωνιστής και σαν παρατηρητης.Και που αυτες οι εμπειριες εχουν αντιστοιχηση μεσα του και κυριως εχουν περασει απο το προσωπικο του φιλτρο αφηνοντας απόσταγμα εμπειριας και γνωσης.Οι εμπειριες του που αξιοποιουνται και μεσα απο την μακρα,επιπονη και ενδελεχη ωριμανση μεσω της δικης του προσωπικης θεραπειας,αλλα και που εμπλουτιζονται,διαφοροποιουνται και τελικως σχηματοποιουνται μεσα απο το ολοκληρωμενο αξιακο και ιδεολογικο του συστημα!
Προσωπικα δεν μπορω να φανταστω εναν θεραπευτη με μονο εφοδιο τις ξερες και αποσυναισθηματοποιημενες γνώσεις του,οσο καλος κατοχος αυτων κι αν ειναι...Αν δεν ειναι μπαρουτοκαπνισμενος στη ζωη και στην τρελα της,δεν μου κανει!!! Και εξηγούμαι:Στο οπλοστασιο του ψυχοθεραπευτη ειναι πολυ σημαντικο να υπαρχουν καταγεγραμμένα εμπειρικα δεδομενα πολλων διαφορετικων και εναντιωματικων μεταξυ τους καταστασεων.Τουτο εξυπηρετει την δραση του ειτε εμπειρικα ,ειτε διαισθητικα ,ειτε επαγωγικά,ειτε απαγωγικά,ειτε εναισθητικα αφου εχει κατακτημενη αυτη τη γνωση ειτε κοινωνικα στοιχειοθετημενα,ειτε βιωματικα και αντιληπτικα γνωριμη.
Αυτη η πλειαδα αντιληψης σχετικα με συμπεριφορες,προβληματα,νοοτροπιες και φαινομενα με τα οποια θα εχει
ερθει αντιμετωπος δεν θα τον βρουν απροετοιμαστο και ξαφνιασμενο.η κοινωνικη του εμπειρια και γνωση θα τον προφυλαξουν απο αμετροεπειες, κακοτοπιες και κυριως θα τον βρουν ετοιμο να προσφερει στο θεραπευτικο
αιτημα που του προσκομιζει ο θεραπευομενος του....ακομη η κοινωνικη του μορφωση εχει επικουρικη συνδρομη και στην ορθοτερη και καταλληλοτερα αποσαφηνεισμενη διατυπωση του θεραπευτικου αιτηματος.
Με τον τροπο του θα καταφερει να γίνει σημαντικος συνοδοιπορος στις μαχες του θεραπευομενου του προς τη λυση και την διευκολυνση του προβληματος του. Δεν πρεπει να μεινει στο συμπτωμα,δηλαδη στην επιφανεια αλλα να αντιληφθει το βαθυτερο προβλημα,δηλαδη την ουσια και φυσικα να του ειναι γνωστή ή τουλαχιστον να εχει υποπτευθει αυτην την διαδρομη(απο το συμπτωμα στο προβλημα)προτεινοντας τον ασφαλεστερο και ευκολοτερο δρομο.Φυσικα οσες περισσοτερες ειναι οι φορες που σαν ανθρωπος και κοινωνικο ον εχει κανει παρομοιες διαδρομες ή εχει ανα(βιωσει)μεσα του ανάλογα περιστατικα,τοτε ο δρομος προς την ιαση γίνεται με περισσοτερη μεθοδικοτητα ,σταθεροτητα διεισδητικοτητα και υπευθυνοτητα και τα αποτελεσματα τεινουν να ειναι περισσοτερο μονιμα!
Το να μπορεις να εχεις ολη την καλη διαθεση να νιωσεις τα συναισθηματα του θεραπευομενου που εχεις απεναντι σου, εχοντας ανεπτυγμένη την αισθηση του ανθρωπισμου και να συνπασχειν νοερα δεν ειναι ποτε αρκετο και επουδενι δεν θα βοηθησει αποφασιστικα προς το καλυτερο αποτελεσμα.Οπως αναφερει ο Foulkles: ̈Αν ο θεραπευτης σαν ανθρωπος και σαν επιστημονας δεν εχει περπατησει βιωματικα ή νοητικα αυτο το μονοπατι, λιγα ειναι αυτα που θα μπορεσει να καταφερει ̈.Εν αντιθεσει ο εμπειρος θεραπευτης δυναται να ειναι πιο συνεπης αποτελεσματικος,αποφασιστικος και ασφαλης συνοδοιπορος στο ταξιδι προς την ιαση,το οποιο καλειται μαζι με το θεραπευομενο να κανει,ενισχυοντας την ολη προσπαθεια με εμπιστοσυνη που αμοιβαια θα εχει ανταλλαξει μαζι του!
Γενικοτερα μια σειρα απο ιδιοτητες και αρετες αλλα και προσωπικα χαρακτηριστικα που διαθετει ο ψυχοθεραπευτης σαν ανθρωπος θα διαδραματισουν τον δικο τους ρολο στην αποτελεσματικοτητα,την ανθεκτικοτητα και την διαχειρηση της καθε περιπτωσης.για παραδειγμα η θρησκευτικη(θρεισκοληπτικη)ευαισθησια ,αποδοχη και κατανοηση ειναι κατι ιδιαιτερα σημαντικο αφου και η πολυπολιτισμικοτητα και η πολυπλοκοτητα της εποχης μας καθιστουν τουτο το χαρακτηριστικο απαραιτητο μιας και ειναι ετοιμος και ικανος να δουλεψει και σε περιβαλλοντα και καταστασεις που ουδολως μοιαζουν ή συμπιπτουν με τα δικα του πιστευω και τις αναμνησεις που εχει απο παιδι μεσα στην οικογενεια του. Εδω πρεπει να δωθει αρκετη απο την προσοχη μας:Δεν πρεπει να συνδεουμε και να ταυτιζουμε το Προσωπο του θεραπευτη με τον ρολο του θεραπευτη!
Σε καθε ψυχοθεραπευτικη διαδικασια το επικεντρο της δεν ειναι ουτε ο θεραπευτης ουτε ο θεραπευομενος και το προβλημα του.Ουτε φυσικα οι απαγορεύσεις και τα ορια που πρεπει φυσικα να υπαρχουν ετσι ωστε να διεξάγεται ομαλα και μεθοδικα η καθε θεραπεια.
Στο επικεντρο βρισκεται η Σχεση και
το Σχετιζεσθαι μεταξυ των δυο.
Οπως και σε καθε σχεση πολλα ειναι τα δυναμικα και οι συνιστωσες που την διαμορφωνουν,την προάγουν,την σφυριλατουν ετσι ωστε να παρει μια συγκεκριμενη και κατα περιπτωση εγκεκριμένη μορφη .Εδω η σχεση ειναι εργαλείο και απαραιτητη προυποθεση για την επιτυχια και τους σκοπους μας.
Θα ηταν πολυ χρησιμο ,ιδιως απο την πλευρα του θεραπευτη που οδηγεί και οριοθετει να υφιστανται ορισμενες προδιαγραφές
που θα ενισχυσουν την ορθη ροη της θεραπειας.
Πανω απο ολα ειναι η ηθικη του ψυχοθεραπευτη και ειναι αυτη που θα δημιουργήσει μια αμφιπλευρη εμπιστοσυνη στη σχεση.Φυσικα η αυτοεκτιμηση,η αντικειμενικοτητα,η ουδετεροτητα,η αποσταση και η εγγύτητα οπου χρειαστει,η αυτοαποκαλυψη, οπου θεωρειται αναγκαίο και χρησιμο ,η μη κατευθυντικη και ακαμπτη σταση του....Ολα αυτα ειναι ευεργετικα οταν υπαρχουν!Ομως θεωρω οτι οταν καποιος σε προσκαλει να εργαστειτε για τα της ψυχης του,οφειλεις να σκουπισεις τα ποδια σου οταν εισερχεσαι σε αυτη! Οσο για την αντικειμενικοτητα ο Foulkes μας συνιστα οτι: ̈Οταν ο θεραπευτης επιμενει να ειναι αντικειμενικος τοποθετειτε προς την πλευρα του προβληματος,επειδη αντικειται στη λυση,διοτι αυτη η λυση ή η αληθεια αναδυεται απο την εμπειρια των σχεσεων με τον θεραπευομενο ̈
Αυτη η αμφιδρομη εμπιστοσυνη που θα δημιουργηθεί απο τη σχεση μεταξυ θεραπευτη-θεραπευομενου θα βοηθησει πολυ ετσι ωστε ο θεραπευομενος να μπορεσει να αναδειξει και να ενδυναμωσει το Υγιες Μερος του Εγω του .
Ας αναφερουμε εδω καποιες καλες πρακτικες που θα μπορουσαν
να υιοθετησουν οι θεραπευτες:
*ειναι ιδιαιτερα χρησιμο το γεγονός, οταν ο θεραπευτης δινει περισσοτερη εμφαση στο διευκολυνειν παρα στο
ερμηνευειν: το ερμηνευειν την συμπεριφορα ή την δυσκολια του(παθηση)μπορει να αποτελει απλα μια ευστοχια του θεραπευτη και τιποτε παραπανω,διχως χρηστικη αξια ενω το διευκολυνειν εχει πρακτικα περιεχομενα στη ζωη του θεραπευομενου!
*ενας απο τους κυριους δημιουργούς και εκπροσωπους της ομαδικοαναλυτικης οικογενειακης θεραπειας ο Skynner πολυ ευστοχα και δεικτικα μας εχει επισημάνει: ̈Απληστια για εξουσια: πράγμα καθόλου σπάνιο στους ανθρώπους οι οποίοι μετέρχονται αλτρουιστικά επαγγέλματα βοήθειας ̈. Κι αυτο μπορει πολυ ευκολα να συμβει μιας και ο ψυχοθεραπευτης ειναι παντα σε θεση επαιοντα,αυθεντιας,ισχυος,εξουσιαστη ενεκα των γνώσεων του και της θεσης που κατεχει στην θεραπεια.Ενω ο θεραπευομενος εχει μια πιο ανισχυρη θεση απο την πλευρα του μαθητη και του εξουσιαζομενου.
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:
Foulkes, S.Η. (1964). Therapeutic Group Analysis. London: George Allen and Unwin.
Reprinted London:Karnac 1984.
Tsegos, I.K. (1993). Strength, Power and Group Analysis. Group Analysis, Vol. XXVI.
Τσέγκος, Ι.Κ. (2002). Οι μεταμφιέσεις του ψυχοθεραπευτού. Αθήνα: Στιγμή. Moreno, J.L. (1996). The International Ηandbook of Group Psychotherapy. New York: Phil. Library.
Arhur Robbins-The Artist as therapist(1984)
Jennings,Ase Minde,Μασκες της ψυχής:Εκδοσεις Ελληνικα Γραμματα
1996
Irvin D. Yalom : «Το Δώρο της Ψυχοθεραπείας», εκδ. Άγρα, Αθήνα 2004.
Irvin D. Yalom : «Η Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας», εκδ. Άγρα,
Αθήνα 2006
Thomas Moore : «Η Φροντίδα της Ψυχής», Εκδ. Πατάκη, Αθήνα
2004.
Γρηγόρης Βασιλειάδης: "Το Ψυχοθεραπευτικό Ταξίδι: Απ' τον φόβο της σκιάς, στο φως της επίγνωσης", Εκδόσεις i Write Publications, Θεσσαλονίκη 2014
Irvin Yalom:The Gift of Therapy: An Open Letter to a New Generation of Therapists and
Their Patients)Το δωρο της Ψυχοθεραπειας.2001
Irvin Yalom:The Theory and Practice of Group Psychotherapy(Θεωρια και πρακτική τής
ψυχοθεραπευτικής Ομαδας)
Irvin Yalom:Love's Executioner and Other Tales of Psychotherapy(Ο δήμιος του
ερωτα)1989