Πολλές φορές παρουσιάζονται στο σώμα μας κάποια συμπτώματα τα οποία, κατά κοινή ομολογία αλλά και κατόπιν εξέτασης από τον ειδικό γιατρό, δεν έχουν καμία απολύτως αιτιολογία σύμφωνα με την επίσημη ιατρική και η εμφάνισή τους δεν μπορεί να δικαιολογηθεί παρόλες τις ενδεδειγμένες για την κάθε περίπτωση εξετάσεις.
Είναι φυσικό κάτι τέτοιο να μας ανησυχεί και να μας προβληματίζει για την φύση τους και την απροσδιόριστη αιτία τους.
Ας έχουμε υπόψιν μας ότι από την αρχαιότητα ακόμη ήταν γνωστή η αλληλένδετη λειτουργία της ψυχής και του σώματος! Ο Πλάτων μας εξηγεί πως το σώμα είναι ο ναός της ψυχής και πως η ψυχή είναι αυτή που δίνει ζωή στο σώμα αναφέροντας πως η ψυχή του ανθρώπου συνιστά την κινητήριο δύναμη η οποία εμψυχώνει, δίνει ζωή στο υλικό και αισθητό σώμα, είναι η ζωή του ορατού σώματος.
Σήμερα η επιστήμη τείνει προς την βεβαιότητα πως ψυχή και σώμα αλληλοεπηρεάζονται και πως συνδέονται άρρηκτα αποτελώντας μια ολότητα. Έτσι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το σώμα μας είναι άμεσα συνδεδεμένο και εξαρτώμενο από την ψυχή, δηλαδή με τις σκέψεις, τα συναισθήματά μας, τις αγωνίες και τα άγχη μας.
Την λέξη «ψυχοσωματικά» όλοι μας την έχουμε ακούσει και φυσικά αναφέρεται στις περιπτώσεις εκείνες όπου ένα σύμπτωμα ή μια πάθηση με την βιολογική της μορφή έχει τις αιτίες της σε δυσκολίες της ψυχής και είναι έκφραση καταπιεσμένων θέλω, σκέψεων και συναισθημάτων. Και δεν είναι λιγότερο αληθινές οι παθήσεις αυτές από τις άλλες!
Όταν ένας άνθρωπος δεν βρίσκει την δύναμη να εκφραστεί και να επικοινωνήσει τα καταπιεσμένα, συσσωρευμένα συναισθήματά του και δεν βγάζει προς τα έξω κάποια πράγματα που τον δυσκολεύουν και τον ταλαιπωρούν στην διαχείρισή τους, τότε αυτά σωματοποιούνται και μας φανερώνονται με την μορφή κάποιας ασθένειας ή κάποιου συμπτώματος στο σώμα μας. Σε αυτή την περίπτωση μπορούμε ευθαρσώς να διατυπώσουμε την άποψη ότι το σώμα μας έχει την αντιληπτική εκείνη ικανότητα «να μιλάει» και να «θυμάται» και όπου εκείνο κρίνει αναγκαίο να μεταφέρει το μήνυμα της ψυχής ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη να λυθούν κάποια θέματα που δυσκολεύουν αφάνταστα την καλή και εύρυθμη λειτουργικότητα του οργανισμού. Αυτό το κάνει γνωστό μέσω των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων και ασθενειών.
Εκεί, δηλαδή, όπου το άτομο δεν βρίσκει την δύναμη να εκφράσει κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για την ομαλή ύπαρξή του είτε λόγω κάποιων συνθηκών κοινωνικών είτε λόγω του χαρακτήρα του είτε επειδή νιώθει ενοχικά και στερεοτυπικά για κάτι, το σώμα επιλέγει τον δρόμο της ασθένειας για να το κάνει.
Να τολμάμε να ακούμε το σώμα μας που μας μιλά και μας λέει αυτά που δεν τολμάμε να πούμε εμείς στον εαυτό μας! Το σώμα πάντα θα μιλά και θα μας υπενθυμίζει με τον τρόπο του τι έχουμε πραγματικά ανάγκη.
Είναι σημαντικό η ελευθερία έκφρασης των συναισθημάτων να μην ποινικοποιείται και δεν είναι άλλωστε τυχαίο αυτό που αναφέρουν όσοι ασχολούνται επαγγελματικά με την ψυχική υγεία: Ότι η ελευθερία είναι θεραπευτική! Εννοώντας αυτό που οι γιαγιάδες μας έλεγαν προσπαθώντας να μας ενθαρρύνουμε και να μας νουθετήσουν πως είναι καλύτερο να «βγάζουμε έξω» αυτό που μας απασχολεί για να ξαλαφρώσουμε!
Στις ψυχοσωματικές ασθένειες το σώμα αναλαμβάνει το ρόλο του μεσολαβητή και του εργαλείου ανίχνευσης και επίλυσης των ενδογενών μας συγκρούσεων και δυσκολιών, καθώς θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρχει ταύτιση, συμπόρευση και ισορροπία μεταξύ των ψυχικών και των σωματικών εκδηλώσεων στον άνθρωπο. Έτσι το σώμα συχνά αποτελεί τον καθρέφτη της ψυχής μας αλλά και η ψυχική μας κατάσταση μπορεί να εκφραστεί μέσω του σώματός μας (η γλώσσα του σώματος πολλές φορές προδίδει το πώς νιώθουμε).
Ψυχή και σώμα αποτελούν μια ολότητα και είναι επιθυμητό να βρίσκονται σε αρμονία μεταξύ τους, έτσι ώστε ο άνθρωπος να νιώθει ισορροπημένος και υγιής καθώς αμφίπλευρα αλληλοεπηρεάζονται και αλληλεπιδρούν. Η ολιστική και ψυχοσωματική θεραπεία είναι ό,τι πιο ενδεικνυόμενο σε τέτοιες περιπτώσεις.
Επιθυμητό είναι είτε με την βοήθεια ενός ειδικού είτε μέσω των κοντινών μας προσώπων και φίλων να εκφράζουμε τις ενδόμυχες σκέψεις μας, κάποια θέματα που μας απασχολούν φορτικά και επίμονα να μπορούμε μέσω του μοιράσματος να ελαφρυνθούμε από το βαρύ τους φορτίο που έχει εγκατασταθεί μέσα μας και που το κουβαλάμε υποφέροντας σε κάθε μας κοινωνική σχέση και συνύπαρξη πριν αυτό ξεχειλίσει και εκραγεί, γιατί τότε οι συνέπειες θα είναι ανυπολόγιστα πιο δύσκολες και πιθανότατα μη αναστρέψιμες.
Μπορούμε να φροντίσουμε και να τακτοποιούμε, όσο αυτό είναι δυνατό, τις σκέψεις, τις δυσεπίλυτες συγκρούσεις και τα αμφιλεγόμενα συναισθήματα μέσα μας, ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε ρεαλιστικά και λειτουργικά τις καθημερινές μας προκλήσεις με τις οποίες ερχόμαστε αντιμέτωποι και σε συνεχή σύγκρουση.
Οι ειδικοί ψυχικής υγείας, με τους κατάλληλους χειρισμούς, μπορούν να θεραπεύσουν μέσα από την πεποίθηση ότι ανακουφίζοντας το ψυχικό τραύμα, το οποίο υπάρχει ανεκδήλωτο και μπλοκάρει πολλές σημαντικές μας λειτουργίες, θα ακολουθήσει και το σώμα για την ολότητα και την ισορροπία μεταξύ ψυχής και σώματος.
Εμείς από την μεριά μας μπορούμε να υλοποιήσουμε μια εξαιρετική ως προς την σύλληψη και τρομερά ευεργετική ως προς το προσδοκώμενο αποτέλεσμα ιδέα, αυτή της συναισθηματικής αποτοξίνωσης. Αυτό σημαίνει με δική μας πρωτοβουλία να προσπαθήσουμε να καθαρίσουμε το μυαλό και την ψυχή μας από αρνητικές και επιβλαβείς σκέψεις, φόβους και ψεύτικες πεποιθήσεις που οδηγούν τον καθέναν μας σε χαμηλή αυτοπεποίθηση, μειωμένες προσδοκίες και ένα διαρκές αίσθημα κατωτερότητας, το οποίο πολλές φορές είναι δημιούργημα άλλων ανθρώπων, οι οποίοι έχουν επισημάνει αυτή μας την αδυναμία… Με το να καθαρίσουμε την ψυχή μας και να ακούμε τα κελεύσματά της αποκτούμε το πλεονέκτημα να βελτιώσουμε απεριόριστα τη ζωή μας και να φέρουμε την δημιουργική αρμονία ανάμεσα στην ψυχή και το σώμα μας.
Οι ιδεοληψίες και η καθήλωση στις αρνητικές κριτικές οι οποίες δηλητηριάζουν την ψυχή μας και παραλύουν το μυαλό μας μέσα από τις τοξικές σκέψεις και σχέσεις που επωάζονται μέσα μας αργά ή γρήγορα θα προσβάλουν το σώμα μας που θα μας χτυπήσει το καμπανάκι του κινδύνου μέσω κάποιου συμπτώματος. Αντίδοτο σε αυτό το βαλτωμα οι θετικοί και δημιουργικά ανήσυχοι άνθρωποι που πάντοτε διατυπώνουν εναλλακτικές και που θα μας παρασύρουν σε μια πιο ουσιαστική και αισιόδοξη πορεία.
Πολύ φοβάμαι ότι οι προκλήσεις, τα άγχη, οι θλίψεις, το στρες και τα μηνύματα του σώματος που μας ειδοποιούν για κάποιες συναισθηματικές μας εκκρεμότητες θα συνεχίσουν να πληθαίνουν στην εποχή μας.
Είναι, όμως, μια υποχρέωση που έχουμε στον εαυτό μας να φροντίσουμε έτσι ώστε κάθε δυσκολία και δυσχέρεια να μην φτάνει στο μη παραπέρα.
Η εξωτερίκευση των συναισθημάτων μας, αυτό που σοφά προσδιορίζει ο λαός μας σαν «έξω καρδιά» είναι ένα πανίσχυρο ανοσοποιητικό και πρακτικά επιθυμητό μοντέλο δράσης και αποτελεί την ουσιαστικότερη μέριμνα ως προς την ευημερία του εαυτού μας. Σε κάποιους ανθρώπους μπορεί να είναι γνώρισμα του χαρακτήρα τους να είναι πιο κλειστοί και κάποιοι άλλοι πιο εξωστρεφείς. Σε κάθε προσωπικό γνώρισμα μπορούν να προσαρμοστούν ανάλογες πρακτικές ή και ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις. Όμως, επειδή δεν πιστεύω πως οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν με τα μόνιμα ιδιαίτερα τους γνωρίσματα, θέλω εδώ να τονίσω πως είναι δουλειά και υποχρέωση των γονιών αλλά και των δασκάλων να μας μάθουν απ’ όταν είμαστε παιδιά να έχουμε την δύναμη και το σθένος να αντιδρούμε και να εξωτερικεύουμε τα αρνητικά φορτισμένα βιώματα και σκέψεις μας γιατί μονάχα αν τα φέρουμε στο φως αυτά μπορούν να εξαλειφθούν. Μέσα στο αποστειρωμένο είτε από θετικά αλλά κυρίως από τα αρνητικά περιβάλλον και με την καθηλωτική συνήθεια της ποινικοποίησης των συναισθημάτων και της επαπειλούμενης ντροπής ως προς την έκφρασή τους, δημιουργούνται ενήλικες δυστυχισμένοι, ανέκφραστοι και ανίκανοι να δώσουν και να πάρουν αγάπη!
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:
Biven, M. Barrie (1982). The role of skin in normal and abnormal development with a note on the poet Sylvia Plath. International Review of Psycho-Analysis 9:205-229.
Damasio, R. Antonio (1999). The Feeling of What Happens: Body and Emotion in the Making of Consciousness. London: Heinemann.
Gershon D. Michael (1998). The second brain. New York: HarperCollins.
Fortsythe, Paul, Sudo, Nobuyuki, Dinan, Timothy, Taylor, H. Valerie, Bienenstock, John (2010). Mood and gut feelings. Brain, Behavior and Immunity 24(1):9-16.
Kasten, Erich (2011). Ruled by the body. Scientific American Mind 22(1):53-57.
Mayer, A. Emeran (2012). Gut feelings: the emerging biology of gut–brain communication. Nature Reviews Neuroscience 12, 453-466.
Cannon W.B. (1932). The wisdom o the body. W.W.Norton & company.