ΟΤΑΝ ΤΟ ΣΤΙΓΜΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΑΠΟ ΤΟ ΙΔΙΟ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ!

Η λεκτική και ακουστική τουλάχιστον επαφή με τις ψυχικές ασθένειες, έχει εδώ και χρόνια επικοινωνηθεί στο μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού, αφού πέραν όλων των άλλων οι επιπτώσεις της κρίσης έκαναν τις ψυχικές διαταραχές και δυσκολίες, φανερές και γνωστές σε ολοένα και ευρύτερα κομμάτια της κοινωνίας!

Η Ψυχική υγεία είναι ουσιαστικά μια κατάσταση ευεξίας στην οποία το άτομο μπορεί να συνειδητοποιήσειι το ατομικό δυναμικό του, να μπορεί δηλαδή να αντιμετωπίσει τα καθημερινά άγχη και προβλήματα της ζωής του και να προσφέρει παραγωγικά και δημιουργικά στην επιβίωσή του και στην κοινωνική του ζωή!

Σε αντιπαραβολή οι ψυχικές ασθένειες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων ,με πολλά είδη και εντάσεις συμπτωμάτων, έχουν με διαταραχές συναισθημάτων και σκέψεων, σκαμπανεβάσματα σε συμπεριφορές και διαθέσεις , μέχρι ψευδαισθήσεις ,ακουστικές και οπτικές, κατά θλίψεις, σχιζοφρένεια ,διπολική διαταραχή, διαταραχές πρόσληψης της τροφής και πολλές ακόμη εκφάνσεις δυσκολιών, οι οποίες καταστούν την καθημερινότητα αλλά και την δημιουργία μελλοντικών πλάνων κάτι πολύ δύσκολο έως και ανέφικτο κάποιες φορές.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μας αναφέρει ότι πολλές από αυτές τις διαταραχές μπορούν να θεραπευτούν με επιτυχία μέσω μιας ποικιλίας θεραπειών.

Κάποια άλλα αξιομνημόνευτα στοιχεία είναι ότι δυστυχώς μονάχα το 50% των ανθρώπων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές λαμβάνουν την προσήκουσα επαγγελματική βοήθεια, ότι το 27% του ενήλικου πληθυσμού έχει βιώσει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του μια από τις υπάρχουσες ψυχικές διαταραχές ή και συμπτώματα αυτών και τελευταίο και κατά την γνώμη μου σπουδαιότερο όλων ότι οι άνθρωποι που υποφέρουν από προβλήματα σχετιζόμενα με την ψυχική τους υγεία αναφέρουν ότι έχουν δεχτεί την βλαβερή, δηλητηριώδη, επικίνδυνη και τοξική επίδραση του στίγματος και της μειωτικής και απαξιωτικής συμπεριφοράς από συγγενείς και άλλους συνανθρώπους τους.

Αυτή την καθηλωτικη και παράλογη αντιμετώπιση εις βάρος των ανθρώπων με ψυχικές δυσκολίες,που μόνο ρατσισμό, αποκλεισμό και απαξίωση επιφέρει θα διαπραγματευτούμε στις παρακάτω γραμμές.

Το στίγμα των ψυχικών διαταραχών είναι ένα ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο ,που προσφέρεται για εκτενή και επιμήκη διάλογο, αφού θέτει σε μεγάλη ανισορροπία το κοινωνικό και ενδοψυχικο γίγνεσθαι του ατόμου και της οικογένειας που ανήκει, κατ' επέκταση.

Επιγραμματικά μπορούμε να διατυπώσουμε την άποψη ότι παρόντος και ενεργούντος του ψυχικού στίγματος πολύ συχνά μπορεί να αποθαρρύνουν το άτομο από το να αναζητήσει βοήθεια και στήριξη ,ενώ αυτή είναι αναγκαία! Η μείωση των στερεότυπων και η γνώση πάνω σε δεδομένα που αφορούν την ψυχική υγεία είναι ένα από τα πλέον πολύτιμα και εξαιρετικής σημασίας θέματα, μιας και είναι επιτακτική η ανάγκη εκπαίδευσης του γενικού πληθυσμού και κυρίως των μαθητικών και φοιτητικών κοινοτήτων ,οι οποίες θα διαμορφώσουν τις αυριανές συμπεριφορές και στάσεις απέναντι στους συνανθρώπους μας με θέματα ψυχικής υγείας.

Διευκρινίζοντας τον ορό στίγμα στην ψυχική υγεία,αναφερόμαστε σε μια απαξιωτική,υποτιμητική και ταπεινωτική συμπεριφορά ,η οποία ευτελίζειι τον κάθε άνθρωπο εξαιτίας μιας απλής νόσου ,με την έννοια ότι μπορεί να συμβεί στον καθέναν μας. Με αυτόν τον τρόπο του αφαιρούνται δικαιώματα,του στερούνται ευκαιρίες στις οποίες το άτομο θα μπορούσε να δείξει το δυναμικό του και τα ταλέντα του, δηλαδή ευνουχίζεται κοινωνικά κι επαγγελματικά, τουτέστιν και αναπτυξιακά, δίχως επαρκώς αιτιολογημένη αλλά πολλάκις διαστρεβλωμένη συμπεριφορά και προκατάληψη, κάθε του προσπάθεια για να επιδιώξει την ευτυχία,την ικανοποίηση του και την αυτολοκλήρωσή του σαν ανθρώπινο ον. Ουσιαστικά καταδικάζουμε αυτούς τους ανθρώπους σε μια ανηδονή ζωή, σε μια περιοριστική και ενοχική επιβίωση, που τις περισσότερες των περιπτώσεων ενέχει και κατρακύλα στην περιθωριοποίηση και τον ακούσιο αποκλεισμό από την κοινωνική και επαγγελματική ζωή!

Το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας μας έχει κάποιες στερεοτυπικές εικόνες και αντιλήψεις για τους ανθρώπους με ψυχική διαταραχή.

Ότι είναι ελλειμματικοί στο μυαλό,υπεύθυνοι για την κατάστασή τους, ότι πρέπει να μην τους πλησιάζουμε και να τους φοβόμαστε επειδή μπορεί να μας κάνουν κακό και στην καλύτερη περίπτωση να τους αγνοούμε σαν να μην υπάρχουν ανάμεσά μας, σαν να είναι αόρατοι. Οι ίδιοι αντιλαμβανόμενοι την άποψη της κοινής γνώμης γιαυτους ασυνείδητα και αναντίρρητα υιοθετούν όλες αυτές τις αρνητικές ,για την ζωή τους στάσεις και προσδοκίες και μάλιστα σε πολλές των περιπτώσεων αναπτύσσουν και οι ίδιοι αρνητικές συμπεριφορές και μειωτικά συναισθήματα για τον ίδιο τους τον εαυτό, αναπτύσσοντας αισθήματα ”αυτοστιγματισμου”. Οι ίδιοι δηλαδή ντρέπονται για τον εαυτό τους και με αυτό τον τρόπο ,τον αυτοτιμωριτικο βουλιάζουν ακόμη περισσότερο σε αισθήματα κατωτερότητας ,συντριβούν πιο πολύ την ήδη τραυματισμένη αυτοεκτίμησή τους και εν τέλει αποκλείουν τις όποιες κατεκτημενες πιθανότητες για εξέλιξη και προσωπική ευμάρεια και πρόοδο.

Όλες αυτές οι δυσάρεστες ,με το στίγμα συνδεόμενες συμπεριφορές ,ωθούν τους ανθρώπους που βασανίζονται από προβλήματα ψυχικής υγείας, να τα αποκρύπτουν και να διαιωνίζουν τις αποτρόπαιες επιπτώσεις που οδηγούν σε μαρασμό, αποξένωση και φυσικά ακινητοποίηση προς την προσπάθεια εξεύρεσης λύσης ή διαχείρισης των προβλημάτων τους.

Τονίζω τόσο έντονα και παραστατικά την καταστρεπτική διάκριση του στίγματος, γιατί το συναντάμε σε πολλές εκφράσεις και καθημερινότητες της κοινωνίας μας.

Από τον ρατσιστικό και στιγματιστικο λόγο που θα εκφέρει ένας μαθητής δημοτικού, στην άμεση σύνδεση του κακού με την ψυχική πάθηση που ασπάζεται ο μέσος πολίτης ,την στιγματιστικη γλώσσα των μέσων μαζικής ενημέρωσης που σε κάθε ευκαιρία συνδέουν αβάσιμα και αυθαίρετα την εγκληματικότητα με τον πολίτη που αντιμετωπίζει ψυχολογικά θέματα .

Τείνει η στιγματιστική αντίληψη απέναντι στα άτομα με ψυχικές ασθένειες να λάβει θεσμικά χαρακτηριστικά αφού αυτό εγείρεται και μέσα στα πλαίσια των συστημάτων υγείας ,όπου τα άτομα αντί να αναζητήσουν και λάβουν υποστήριξη και ενδυνάμωση, κατανόηση, εισπράττουν την ίδια συμπεριφορά. Οι κοινωνικοί επιστήμονες ισχυρίζονται,αυτό οφείλεται στην ψυχιατρική που ευθύνεται για την εδραίωση του στίγματος μέσω της διαδικασίας ανάπτυξης ετικετών για τις ψυχικές διαταραχές στην πρακτική της, κάτι που συνεχίζει να διαιωνίζει τις ιδέες που στηρίζουν συμπεριφορές στιγματισμό.

Δίχως να είμαι καθόλου ευχαριστημένος από τις παραπάνω διαπιστώσεις και τα φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα στις περιπτώσεις των ανθρώπων με ψυχικές ασθένειες, μπορώ πειστικότατα να υποστηρίξω, ότι σε αρκετές περιπτώσεις που δεν είναι καθόλου σπάνιες ,ότι ο στιγματισμός αυτών των ανθρώπων με τις παρελκόμενες και επιβαλλόμενες από αυτόν συμπεριφορές απέναντί τους, είναι αυτό που ζημιώνει περισσότερο ,παρά η ίδια η φύση και η ενδεχόμενη περιορισμένη ελλειμματικότητα της πάθησης. Σαν να λέμε δηλαδή ότι το στίγμα είναι η κύρια “πάθηση” και όχι η προβληματική ή δυσχερής ψυχική κατάσταση και οργάνωση του νου του ανθρώπου!

Μια άλλη παράμετρος που συχνά κάνει την εμφάνισή της ,συνήθως όταν είναι ήδη αργά,και αφού το άτομο έχει υποστεί πολλάκις αυτές τις απεχθείς και ρατσιστικές, καθηλωτικες διακρίσεις λόγω του στίγματος, χωρίς να το καταλάβει, το έχει και ο ίδιος ενστερνιστεί ,το έχει ασυνείδητα ενσωματώσει στον ψυχισμό του μαζί με την ενοχική και απαξιωτική διάθεση προς τον εαυτό του, πως ουσιαστικά αυτός φταίει ,αποκόπτεται οριστικά και πιθανόν ανεπιστρεπτί από

κάθε προσπάθεια για σταδιακή και μελλοντικά επιτρεπτή πρόοδο και εξέλιξη, πάντα βέβαια στα πλαίσια των δυνατοτήτων του.

Όλη αυτή η αυτοστιγματιστικη πορεία μόνο σπάνια δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Αντίθετα σε αυτή συμμετέχει και η μη ορθά και έγκαιρα ενημερωμένη και προκατειλημμένη οικογένεια,που επιτρέπει την εισαγωγή στο οικογενειακό της σύστημα όλων εκείνων των ταμπού,των διαστρεβλωσεων και των δεισιδαιμονιών που η κοινωνία της επιβάλλει

Μιλάμε πλέον για περιπτώσεις “αυτοεκπληρουμενης προφητείας” στην πιο ελαφριά της εκδοχή, μέχρι και σε φαινόμενα τύπου “κωσταλεξι” σε πιο ακραίο αλλά όχι τόσο σπάνιο επίπεδο.

Δεν μπορεί καμία οικογένεια να διατείνεται ότι φροντίζει και αγαπά επαρκώς τον άνθρωπό της, που ταλαιπωρείται από ψυχικά προβλήματα όταν η ίδια φροντίζει να ευνουχίζει αδικαιολόγητα τα όρια των προσδοκιών του ατόμου και να “χαμηλώνει”το νταβάνι των φιλοδοξιών που μπορούν να επιχειρηθούν . Κι αυτό γιατί πολλές φορές αυτά τα άτομα μας έχουν εκπλήξει ευχάριστα και απροσδόκητα! (Είναι εξάλλου πολλά τα παραδείγματα μεγάλων επιστημόνων που έπασχαν από κάποιας μορφής ψυχική νόσο).

Χωρίς να παραγνωρίζουμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια ,για να αλλάξει αυτή η νοοτροπία σχετικά με τον στιγματισμό των ψυχικά πασχόντων, χρειάζεται μια επίπονη, επίμονη, μακρόσυρτη και αργή διαδικασία

Τρεις είναι οι αναγνωρισμένες προσεγγίσεις για την καταπολέμηση του στίγματος

΄των ψυχικών διαταραχών:

Η εκπαίδευση, η επαφή και η προστασία!

*Η εκπαίδευση ειδικά της νέας γενιάς, που θα καταστήσει πιο ευαισθητοποιημένους τους ανθρώπους ,με γνώση και κατανόηση,που θα διαλύσουν αυτόν τον καταστρεπτικό μύθο και θα δημιουργήσουν μια κοινωνία πιο ανεκτική,πιο δεκτική και με περισσότερες ευκαιρίες για αυτήν την κατηγορία συνανθρώπων μας.

Η επαφή θα μας διαλύσει τους φόβους και τις αναστολές μας για τους ανθρώπους αυτούς, μιας και δεν είναι τα φοβερά τέρατα που κάποιοι πιστεύουν. Με κάποιες τεχνικές αυτές οι επαφές δύναται να διευκολυνθούν.

Η προστασία μπορεί να αυξήσει την αποδοχή των ψυχικών διαταραχών και τον ατόμων που απομονώνονται.

Είναι αξιοσημείωτο πως τα άτομα με σωματικές αναπηρίες τυγχάνουν περισσότερης βοήθειας από τους συναδέλφους τους εν αντιθέσει με τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη ή άλλες ψυχικές παθήσεις!

Αυτό είναι ξεκάθαρα απότοκο των δύσει δαιμονίων και των διαστρευλωσεωνπου επικρατούν σε συγκεκριμένες κοινωνίες.

Να μειωθεί φυσικά το στίγμα μεταξύ των ειδικών επαγγελματιών που προσφέρουν βοήθεια και φροντίδα αφού αυτοί πρώτοι οφείλουν να χαράξουν τον λόγο της ευθυκρισιας και της συμπαράσταση σε αυτούς τους ανθρώπους!

Η κατανόηση της οικογένειας και η αναστολή του αισθήματος ντροπής και ενοχής θα είναι επίσης εξόχως ενισχυτικό κι ευεργετικό για κάθε τους απόπειρα ενσωμάτωσης.

Δουλεία δηλαδή προς την κατεύθυνση της επιβεβαίωσης ότι η επόμενη γενιά θα έχει κατακτημένη και κατασταλαγμένη γνώση για τα ζητήματα ψυχικής υγείας και τους ανθρώπους που πάσχουν από αυτά.

Να τονιστεί ότι τα τελευταία χρόνια καθημερινά όλο και περισσότερα πετυχημένα και επώνυμα πρόσωπα και είδωλα της νεολαίας, παγκόσμια πρότυπα για την επιτυχία που σημειώνουν στον τομέα τους, καλλιτέχνες, αθλητές, προβεβλημένα γενικά πρόσωπα που επηρεάζουν χιλιάδες ανθρώπους, μιλούν ανοιχτά γιαυτό το κεφάλαιο της ζωής τους σε μια προσπάθεια να απενεχοποιηθεί το στίγμα και οι άνθρωποι να κατανοήσουν ότι οι ψυχικές ασθένειες είναι όπως όλες οι άλλες ασθένειες και ότι μπορεί να συμβούν στον καθέναν μας.

Η ενσυναίσθηση μας αποτελεί ένα από τα πιο δυνατά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για την προστασία των ατόμων που έχουν θέματα με την ψυχική τους υγεία και ένας από τους πιο διακριτους δείκτες ποιότητας και πολιτισμού μιας κοινωνίας!

ΜΎΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΉΘΕΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΑ ΆΤΟΜΑ ΜΕ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΈΣ ΠΑΘΉΣΕΙΣ

ΜΥΘΟΣ- Οι άνθρωποι με σχιζοφρένεια είναι επικίνδυνοι και απρόβλεπτοι

ΑΛΗΘΕΙΑ- Οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που κάνουν θεραπεία για την σχιζοφρένεια, δεν είναι περισσότερο επικίνδυνοι από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Οι άνθρωποι με σχιζοφρένεια είναι πιθανότερο να είναι τα θύματα της βίας,παρά οι θύτες.

ΜΥΘΟΣ- Τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι σπάνια.

ΑΛΗΘΕΙΑ- Ένας στους τέσσερις ανθρώπους στον κόσμο επηρεάζονται από κάποια ψυχική διαταραχή κατά την διάρκεια της ζωής τους.

ΜΥΘΟΣ- Αν μιλάς με ανθρώπους για τα προβλήματα ψυχικής υγείας που έχουν ,θα αισθανθούν πραγματικά άσχημα.

ΑΛΗΘΕΙΑ- Να σέβεσαι τα συναισθήματα των φίλων σου ακόμη κι αν σου είναι δύσκολο να τα κατανοήσεις! Η υποστήριξη σου όμως είναι το πιο σημαντικό για τους ανθρώπους αυτούς.

ΜΥΘΟΣ- Τα προβλήματα ψυχικής υγείας προκαλούνται μόνο από αρνητικές εμπειρίες.

ΑΛΗΘΕΙΑ- Οι βιολογικοί παράγοντες,το κοινωνικό περιβάλλον και οι στρεσογόνες καταστάσεις διεγείρουν συχνά ψυχικά προβλήματα.

ΜΥΘΟΣ- Οι ψυχικές ασθένειες είναι μεταδοτικές

ΑΛΗΘΕΙΑ- Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανοησία από το να πιστεύει κάποιος ότι οι ψυχικές παθήσεις μπορεί να μεταδοθούν από άνθρωπο σε άνθρωπο.

ΜΥΘΟΣ- Οι ψυχικές παθήσεις είναι ανίατες.

ΑΛΗΘΕΙΑ- Υπάρχουν πολλές διαβαθμίσεις όσο αφορά την σοβαρότητα και ο όρος ψυχικές παθήσεις καλύπτει ένα ευρύ φάσμα! Όμως οι ψυχικές διαταραχές μπορούν να θεραπευτούν επιτυχώς!